Бодлого

1.4. Õîëèìîã áîäèñ

1.     Øèæèð àëòàí  ýäëýë òîä øàð ºíãºòýé, 纺ëºí, ìåõàíèê ¿éë÷ëýëýýð õýëáýðýý õÿëáàð àëääàã çýðýã øèíæ ÷àíàðòàé áàéõàä ìîíåòýí ýäëýë  íü ãîë òºëºâ óëáàð øàð, ìåõàíèê ¿éë÷ëýëä òýñâýðòýé áàéíà. Øàëòãààíûã íàéðëàãà, á¿òöýä ¿íäýñëýí òàéëáàðëààðàé.

2.     Àéðàã, äàëàéí óñ, öàãààí öóó, èîäûã ñïèðòýí óóñìàë, íýðìýë àðõè, øºë, ñ¿¿ çýðýã õîëèìãîîñ íýãýí òºðëèéí õîëèìîã áîäèñûã ÿëãàí òàíüæ äîîãóóð íü çóðààðàé.

3.     Ãóóëü, ãàí, øèðýì çýðýã õàéëøèéã øèíãýí òºëºâò áýëòãýäýã øàëòãààíûã  òàéëáàðëààðàé.

4.      Óñòºðºã÷èéí õîëáîî á¿õèé õîëèìãèéí æèøýý ãàðãàæ, òàéëáàðëààðàé.

5.      Òóéëòàé ìîëåêóë á¿õèé õî¸ð õèìèéí íýãäëýýñ ¿¿ññýí õîëèìãèéí æèøýý ãàðãàæ õàðèëöàí ¿éë÷ëýëèéí õ¿÷èéã ä¿ðñýëæ òàéëáàðëààðàé.

5.     Äàðààõ çóðàãò ãåêñàí (C₆H₁₄), îêòàí (C₈H₁₈)-û õîëèìîã äàõü õàðèëöàí ¿éë÷ëýëèéí õ¿÷èéã ä¿ðñëýí ¿ç¿¿ëæýý. Ýíý õàðèëöàí ¿éë÷ëýëèéí òºðëèéã òîäîðõîéëîîðîé.

îêòàí

Íîìíû çóðãèéã íýðèéã ìîíãîë áîëãîõ, òîìü¸îã àâàõ

6.    Òåìïåðàòóð òîãòìîë ¿åä 760 ìì ì.ó.á äàðàëòàíä 5 ë ýçýëõ¿¿íòýé õèéã 10 ë ýäýëõ¿¿íòýé áîëòîë èõýñãýõèéí òóëä õèéí äàðàëòûã õýðõýí ººð÷ëºõèéã òîîöîîëîîðîé.                                               [380 ìì ì.ó.á.]

7.    5 àòì äàðàëòàä áàéãàà 4 ë ýçýëõ¿¿íòýé õèéí äàðàëòûã 5.5 àòì áîëãîí èõýñãýõýä õèéí ýçýëõ¿¿í ÿàæ ººð÷ëºãäºõ âý?                                                                                       [3.64 ë]

8.    Òîãòìîë äàðàëò, 273⁰Ñ òåìïåðàòóðò áàéãàà 120 ìë ýçýëõ¿¿íòýé ãåëè (Íå)-èéã 60 ìë ýçýëõ¿¿íòýé áîëãîõûí òóëä òåìïåðàòóðûã õýðõýí ººð÷ëºõ âý?                            [273 Ê]

9.    Òîãòìîë äàðàëò, 127⁰Ñ òåìïåðàòóðò áàéãàà õèéí ýçýëõ¿¿íèéã  80% -èàð íýìýãä¿¿ëýõýä òåìïåðàòóð õýäýí ãðàäóñààð (⁰Ñ)-ýýð èõñýõ âý?                                                   

[32000 Ê]

10.  Áèò¿¿ ñàâàí äàõü õèéí òåìïåðàòóðûã 50⁰Ñ-ààñ 100⁰Ñ áîëòîë ºñãºõºä õèéí äàðàëò õè÷íýýí àòì áîëîõ âý?                                                                                                                        [1.15 àòì]

11.  16 ã Íå 20 ë ýçýëäýã áîë 16 ã ÑÍ₄ õè÷íýýí ëèòð ýçëýõ âý?                                      [5 ë]???

12.  0.8 ã ãåëè (Íå), 3.01×10²²õ¿÷èëòºðºã÷ (Î₂) áà 0.15 ìîëü íåîí (Ne)-û õîëèìîã íü 0⁰Ñ òåìïåðàòóðò 1.12 ë ýçýëõ¿¿íòýé áîë äàðààõ òîîöîîã õèéãýýðýé.

À) Õîëèìãèéí íèéò äàðàëò                                                     

Á) Õ¿÷èëòºðºã÷èéí ïàðöèàëü äàðàëò                                

[10841.97 êÏà]

 [10132.68 êÏà]

13.  1 àòì äàðàëòàä áóé õîëèìîãò 16 ã õ¿õðèéí (VI) îêñèä (SO₃) áàéæýý. Õîëèìãèéí íèéò äàðàëò 3 àòì áàéõàä ÑÎ₂-èéí õýäýí ãðàìì ýçëýõ âý?        

                                    ????                           

[0.2 êÏà]

14.  23 ⁰Ñ, 775 ìì ì.ó.á-ûí äàðàëòàä íýãýí õèé 250 ë ýçýëõ¿¿íòýé áàéñàí áîë õýâèéí íºõöºëä ÿìàð ýçýëõ¿¿íòýé áàéõ âý?                                                                [235.125 ë]

15.  7 ⁰Ñ, 780 ìì ì.ó.á-ûí äàðàëòàä 7 ã í¿¿ðñòºðºã÷èéí (II) îêñèä ÿìàð ýçëýõ¿¿íòýé áàéõ âý?

­                                                                                                                                    [5.59 ë]

16.  Õýâèéí íºõöºëä äàðàëò íü àòìîñôåðýýð èëýðõèéëýãäñýí áîë 1 ìîëü õèéí íèéòëýã òîãòìîëûí òîîí óòãà áà íýãæèéã òîîöîîãîîð ãàðãààðàé.

.                 [0.082 (àòì*ë)/(ìîëü*Ê)]

17.  Õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿í äýõ èîäûí õýìæýýã òîãòîîõîä àøèãëàäàã íàòðèéí òèîñóëüôàò (Na₂S₂O₃)-ûí 0,2  Ì-èéí 500 ìë óóñìàë áýëòãýõýä øààðäëàãàòàé äàâñíû õýìæýýã  òîîöîîëîîðîé.                              [15.8 ã]

18.  0,1 N, 50 ìë ýçëýõ¿¿íòýé Na₂CO₃-èéí óñàí óóñìàë áýëòãýýðýé..                [0.53 ã]

19.  1.6%-èéí íàòðèaí ãèäðîêñèä (NaOH)-ûí óóñìàë (r=1.18 ã/ìë)-ûí ìîëèéí, ìîëÿëü áà íîðìàëü êîíöåíòðàöèéã îëîîðîé.                                                                                                            [4.72Ì, 0.406 ìîëü/ã, 4.72 N]

20.  40%-èéí ôîñôîðûí õ¿÷èë (H₃PO₄)-èéí óóñìàë (r=1.18 ã/ìë)-ûí ìîëèéí êîíöåíòðàöèéã îëæ, ìîëÿëü áà íîðìàëü êîíöåíòðàöèä øèëæ¿¿ëýõ òîîöîîã õèéãýýðýé.                                                                                                 [5.1Ì, 6.8 ìîëü/ã, 15.3 N]

21.  0.2 Ì-èéí äàâñíû õ¿÷èë (HCl)-èéí óóñìàë áýëòãýõèéí òóëä 10%-èéí óóñìàë (r=1.049 ã/ìë)-ààñ õè÷íýýí ìèëëèëèòðèéã àâàõ âý?                                                                         [69.6 ìë]

22.  3Ì, 800 ìë áà 12%, 1.2 ë (r=1.10 ã/ìë) êàëèéí ãèäðîêñèä (ÊÎÍ)-ûí óóñìàëûã õîëèõîä  ¿¿ññýí óóñìàëûí íîðìàëü êîíöåíòðàöèéã îëîîðîé.       

                                                                                    [2.61N]]

23.  100 ã ìàãíè ñóëüôàòûí òàëñò ãèäðàò (MgSO₄×7H₂O)-ààñ 3%-èéí ìàãíèéí ñóëüôàò óóñìàë õýäýí ãðàììûã áýëòãýæ áîëîõ âý?         [1628 ã]

24.  18%-èéí 300 ìë íàòðèéí êàðáîíàò (Na₂CO₃)-ûí óóñìàë (r=1.19) äýýð 6%-èéí 500 ìë õ¿õðèéí õ¿÷èë (Í₂SO₄)-èéí óóñìàë (r=1.04) íýìæýý. Èë¿¿äýë ñîäûã çàäëàõàä 2.5 N äàñâíû õ¿÷ëèéí óóñìàë õýäýí ìèëëèëèòð çàðöóóëàãäàõ âý?                                                                                                                           [230 ìë]

25.  Ãýðèéí íºõöºëä óñòàé õîëèëäñîí óðãàìëûí òîñûã ÿìàð àðãààð ÿëãàí ñàëãàõ âý? Õàìãèéí òîõèðîìæòîé ãýæ ¿çñýí àðãûíõàà ìºí ÷àíàðûã òàéëáàðëààðàé.

26.  Ìîíãîë÷óóä îëîí çóóí æèëèéí òóðøèä öàãààí èäýýãýý èñãýæ íýðýõ àðãààð øèìèéí àðõè ãàðãàæ õýðýãëýæ èðñýí ò¿¿õòýé.

À. Ìîíãîë÷óóëäûí øèìèéí àðõè ¿éëäâýðëýäýã àðãà òåõíîëîãèéã òàéëáàðëàõ

Á. Ýíý òåõíîëîãèéí õèìèéí ¿íäñèéã “õîëèìîã áîäèñ” äýä ñýäâèéí àãóóëãàòàé õîëáîæ òàéëáàðëàõ

27.  Äàðààõ õîëèìîã áîäèñûã ÿëãàí ñàëãàõ õàìãèéí òîõèðîìæòîé àðãûã ñîíãîæ, àðãûí ìºí ÷àíàðûã òàéëáàðëààðàé.

À. Äàâñ áà ýëñ

Á. Èîä áà ýëñ

Â. Ýòèëèéí ñïèðò áà óñ

28. Õèìèéí áîäèñ õóâü õ¿íèé áîëîí óëñ îðíû ýäèéí çàñãèéí àìüäðàëä ÷óõàë ¿¿ðýã ã¿éöýòãýæ áàéäàã. Òà á¿õýí çóðàãòûí “áèçíåñèéí ìýäýý” íýâò¿¿ëãýýð ýäãýýð ìåòàëëûí ¿íý õàíø äýëõèéí áèðæ äýýð ºäºð á¿ð õýðõýí ººð÷ëºãäºæ áàéãààã ãðàôèêààð õàðæ áàéäàã áèëýý. Óâñ àéìãèéí íóòàã áàéäàã ̺íãºòèéí îðäûí 1òí õ¿äýðò ìºí㺠...%, àëò...%, õºíãºíöàãààí...%, çýñ...% çýðýã ¿íýò ìåòàëë àãóóëäàã áàéíà. Ýíý îðäûã áîëîâñðóóëàí àøèãëàæ áàéãàà íýãýí êîìïàíè õîíîãò 40 òí õ¿äýð áîëîâñðóóëæ äýýðõ ìåòàëëûã öýâðýýð ÿëãàäàã áàéíà. Ìýäýýëëèéã àøèãëàí äàðààõ òîîöîîã õèéãýýðýé.

À. Õîíîãò îëáîðëîõ ìåòàëë òóñ á¿ðèéí õýìæýý

Á. Ýíý êîìïàíû  ñàðä îëáîðëîõ íèéò ìåòàëëûí ¿íý  /ýíý 7 õîíîãèéí õàíøààð/

29. Äýëõèéä òîìîîõîíä òîîöîãääîã Ýðäýíýòèéí. Óóëûí áàÿæóóëàõ ¿éëäâýð íü çýñ áîëîí ìîëèáäåíèé õ¿äðèéã áàÿæóóëæ ýêñïîðòîä ãàðãàæ óëñ îðíû ýäèéãí çàñàãò èõýýõýí õóâü íýìýð îðóóëäàã. Äàðààõ ìýäýýëëèéã àøèãëàí áîäëîãî çîõèîãîîðîé.

Ìýäýýëýë 1: Ýðäýíýíòèéí îâîîíû õ¿äðèéí íàéðëàãà, /1993 îí/

Ýëåìåíò	Àãóóëãà, %	Ýëåìåíò	Àãóóëãà, %
Ìîëèáåí	0.004-0.051	Ìàãíè	0.13-0.61
Ðåíè	1.5.10-6-2.3.10-6	Êàëüöè	0.1-0.2
Çýñ	0.25	Öàéð	2.4.10-3-3.10-3
Õºíãºíöàãààí	19.5-20.2	̺íãº	1.7.10-4-2.2.10-4
Òºìºð	3.7-6.1	Õàð òóãàëãà	1.5.10-5-2.4.10-4

Ìýäýýëýë 2: Ìîëèáäåíèé áàÿæìàëûí àãóóëãà, /2005 îí/

Ýëåìåíò	Õèìèéí òýìäýã	Àãóóëãà, %
Ìîëèáåí	Mo	55
Ðåíè	Re	0.04
Çýñ	Cu	1
Õºíãºíöàãààí	AI	0.1
Òºìºð	Fe	0.1
Ìàãíè	Mg	0.01
Êàëüöè	Ca	0.01-0.1
Öàéð	Zn	0.001-0.01
̺íãº	Ag	0.001-0.01
Õàð òóãàëãà	Pb	0.01

30.   ªìíºãîâü àéìãèéí Îþó òîëãîéí îðä ãàçàðò õèéãäñýí õàéãóóëûí ñóäàëãàà (2003 îí)-ààð òóñ îðä íü 0.061% çýñ, 0.14% àëòíû àãóóëàìæ á¿õèé 2.45 òýðáóì òîíí õ¿äðèéí íººöòýé áîëîõ íü òîãòîîãäæýý. Ýíý íü 15.1 ñàÿ òîíí çýñ, 11.4 ñàÿ àëòíû íººö îäîîõîíäîî èëðýýä áàéãàà ãýñýí ¿ã þì. Áàÿëãèéã àøèãëàõ àñóóäëààð 2005 îíä óã îðä ãàçðûã àøèãëàõ òåíäåðò ÿëæ õºðºí㺠îðóóëàëò õèéæ ýõýëñýí ãàäààäûí “Ivanhoe Mines” êîìïàíè, áàÿëãèéã àøèãëàõ ñîíèðõîëòîé áóñàä á¿ëãèéí õîîðîíä ìàðãààí äýãäñýí áàéíà. Ýíý òàëààð ñóðâàëæëàãà õèéæ, ìýäýýëýë öóãëóóëæ ìýòãýëöýýí ÿâóóëààðàé. Ìýòãýëöýýíèéã àñóóäëûã ìàíàé óëñàä àëü áîëîõ àøèãòàéãààð øèéäâýðëýõ àðãà çàìûã òîäðóóëàõàä ÷èãë¿¿ëíý.

31. ªºðèéí îðîí íóòãèéí àøèãò ìàëòìàëûí òîìîîõîí îðäûí òàëààð ñóäàëãàà õèéæ äàðààõ ÷èãëýëèéí äàãóó òºñºë áîëîâñðóóëàõ

À. Íàéðëàãà

Á. Îëáîðëîõ, áîëîâñðóóëàõ àðãà

Â. Á¿òýýãäýõ¿¿í, òýäãýýðèéí õýðýãëýý

Ã. ×èíèé áîëîí òàíàé ãýð á¿ë, îðîí íóòãèéí õºãæèëä îðóóëæ áóé õóâü íýìýð

Ä. Áàéãàëü îð÷èí ¿ç¿¿ëæ áóé ñºðºã íºëººëºë

Å. Ѻðºã íºëººëëèéã áóóðóëàõ àðãà çàì